查看原文
其他

长阅读(9):卢克莱修《物性论》第二卷

石晨叶 古典乱炖 2023-10-15

我们继续读卢克莱修《物性论》的第二卷。上一卷结尾,卢克莱修概括道:万事万物皆有原子和虚空组成,而这一卷,我们将进一步了解原子运行的原理与规律。

起始,卢克莱修再次强调,万物生死有时,构成的原子却不会改变,因此

1.
Sic rerum summam novat Venus
semper, et inter se mortales mutua sunt.
Auget alias gentes, alias elevat,
inque brevi spatio mutat saecla animantum.
Et quasi cursores vitae lampada dant.
- sic: 像这样,如此这般
- rerum:
【属格复数】万物
- summam: summa, summae f. 总和
- novat: novo, novare, novavi, novatum (第一变位法)更新,翻新
- inter se…mutua: 在彼此之间轮番地
- mortales:
【复数主格】肉体凡胎,字面意思是会死的东西(一切生物)
- sunt: sum除了还能表示存在。所以这里sunt是什么意思?
- auget: augeo
(第二变位法)使增长,使繁荣
- alias gentes: 【宾格复数】一些民族,一些国家
- alias:
【宾格复数】(另)一些(国家)
- elevat: elevo (
第一变位法)弱化,削弱
- in brevi spatio: 在很短的时间内(-que是什么?)
- saecla: saeculum, saeculi n. 一代人
- animantum: 【属格复数】有生命的万物
- quasi cursores: 就像火炬手们一样
- lampada: 【宾格单数】火炬

原子之间运动和碰撞,聚小成大,聚少成多,催生万物。我们在这里篡改下原文,假设还是维纳斯之手催生万物(卢克莱修原文中都是粒子自发运动):

2.
Sic principiorum movet motus et dat
paulatim nostris sensibus,
illa quoque in solis lumine videre possumus
- principiis: principium principii n. 原始粒子
- motus: 【宾格复数】运动,动作
- paulatim: 一点一点地,渐渐地
- nostris sensibus:【与格复数】我们的感官 
- illa: 【宾格复数】它们,指粒子
- quoque:
并且
- in solis lumine: 在太阳的光线下

但是,即便我们看到了宏观物体的运动,原子的运动依旧不可被肉眼察,它们:

3.
Primordia deorsum rectum per inane movent
ponderibus propriis, incerto tempore ferme
incertisque locis spatio.
- primordia: primordium, primordii n. 原始的粒子(原子)
- deorsum rectum: 垂直向下
- per inane: 穿过虚空
- ponderibus propriis: 【夺格复数】自身独特的重量
- incerto tempore ferme incertisque locis spatio
完全以不确定的时间,在空间上也以不确定的地点(下落)(指原子的速度和轨迹不可知)

这种随机性也让卢克莱修认为,万物并不是遵循既定的规律产生的,有一定的自主和随机性,动物也有自由意志(voluntas),而不是任上天意志摆布的玩偶,人更没有什么使命与安排。

4. Sed non res necessum
intestinum habet cunctis in rebus agendis
……
Movet exiguum clinamen principiorum
Nec regione loci certa nec tempore certo.
- res: 【主格单数】东西,事情
- necessum:
【宾格单数】有必须性的
- intestinum: intestinum, intestini n. 内核,核心(有必须性的核心,指有内在的使命,必须存在)。
- cunctis in rebus agendis:在一切需要被处理的事务之中,这里指代我们的头脑和对万事万物的想法。
- exiguum clinamen: 【主格单数】细小的波动
- principiorum: principium, principii n. 原始的粒子
- nec…nec…:既不又不
- regione certa: 【夺格单数】确定的空间
- tempore certo: 【夺格单数】确定的时间

紧接着,他说要解释,讲述原子的不同状貌:

5. Exordia rerum
  qualia sunt et quam longe distant formae?
- exordia: exordium, exordii n. 起源
- rerum: 【属格复数】事物
- qualia:
【中性主格复数】什么样的
- quam longe:
多么远
- distant: disto (第一变位法)彼此区别
- formae: forma, formae f. 样貌

宇宙万物的样子和性质都大相径庭,给人的触感等也都不同,组成它们的原子种类也很多:

6.
Ergo longe formae distare debent
principiorum, varios si possunt dare sensus.
- longe: 非常大地,远远地
- formae: forma, formae f. 样貌
- distare: disto (第一变位法)彼此区别
- principiorum: principium, principii n. 原始的粒子
- varios…sensus: (宾格复数)多种不同的触感

可是原子的种类毕竟是有限的,只不过,每一种原子的数量:

7.
Primordia rerum inter se similia sunt et
infinita sunt, quod distantes sunt
formae finitae
- primodia: primordium, primordii n. 原始的粒子(原子)
- rerum: 【属格复数】事物
- inter se: 在彼此之间
- similia:
【中性主格复数】类似的(这个性数格的形容词搭配哪个名词?)
- infinita: 【中性主格复数】无限的(这个性数格的形容词搭配哪个名词?)
- quod:
因为
- distantes…formae: 【主格复数】(原子)不同的状貌(指种类)
- finitae: 【阴性主格复数】有限的

种类有限,数量无限,产生世间无限的万物。而且,复杂的事物不单单由一种原子组成,它们是多种原子的混合体。就拿有生命的生物来说:

8.
Hinc quamvis animans ex omnibus una
ossa cruorem venas calorem umorem viscera nervos
habet, sunt distantia longe principia.
- hinc: 由此
- quamvis: 尽管
- animans ex omnibus una: 【主格单数】所有的每一种动物
- ossa: 【宾格复数】骨头
- cruorem: 【宾格单数】血液
- venas:  vena venae f. 血管(vessel
- calorem: 【宾格单数】热量
- umorem: 【宾格单数】体液
- viscera: 【宾格复数】血肉
- nervos: nervus, nervi m. 肌肉
- distantia: 【中性主格复数】不同的
- longe: 非常大地,远远地
- principia: principium, principii n. 原始的粒子

【插话】
我们发现,这里从骨头到肌肉这些词之间都没有连词et,这也是一种修辞手法,叫“连接词省略”(asyndeton)。因为没了连接词,读起来会更紧凑也更有连续感。

而且,这些原子的属性也是固定,不可以随意更改

9.
Immutabile enim quiddam superare debet,
- immutabile…quiddam: 【主格单数】某种不可变性
- enim: 因此
- superare: supero(第一变位法)占据上风。

一切原子一旦改变超出了一定程度就会毁灭,世界也会变位虚无。

最后,卢克莱修又回到了宏观世界。他提出,在无尽的宇宙之中,原子在无序堆积,既然是随机的,那怎么可能只有我们这一个世界:

10.
quare etiam atque etiam talia vocare debes.
Sunt alii alibi congressus materiae.
Qualis hic est, avido complexu illum tenet aether.
- quare: 因此
- etiam atque etiam: 一次又一次地
- talia: 【宾格复数】这些话
- alii…congressus: 【主格复数】其他堆积
- alibi: 在别的地方
- materiae: materia, materiae f. 物质
-  qualis hic est: 就像和这里一样
- avido complexu: 【夺格单数】热情的拥抱
- illum:
【宾格单数】那个(世界)
- aether:
【主格单数】天空

不过,任何世界也不过是原子随意堆叠中的一撇,我们的世界和一切世界一样,终会消失。多元宇宙由此诞生。

答案




1.
Sic rerum summam novat Venus
semper, et inter se mortales mutua sunt.
Auget alias gentes, alias elevat,
inque brevi spatio mutat saecla animatum.
Et quasi cursores vitae lampada dant.
像这样,维纳斯常常更新万物的总和
并且生物在彼此之间轮番交替存在。
她让一些民族昌盛,削弱一些其他的国家。
并且,在很短的时间内,她改变了生物(很多)的世代
并且,就像火炬手(交接)一样,它们(指生物)给出了生命的火炬。

2.
Sic principiorum movet motus et dat
paulatim nostris sensibus,
illa quoque in solis lumine videre possumus
像这样,她运动着原始粒子的运动并且渐渐地
(把它们)交给我们的感官,
并且,我们能在太阳光下看到它们。

3.
Primordia deorsum rectum per inane movent
ponderibus propriis, incerto tempore ferme
incertisque locis spatio.
原始的粒子穿过虚空,由于自身独特的重量
垂直向下移动,完全以不确定的时间,
在空间上也以不确定的地点(下落)

4. Sed non res necessum
intestinum habet cunctis in rebus agendis
……
Movet exiguum clinamen principiorum
Nec regione loci certa nec tempore certo.
但是在一切需要被处理的事务之中,
事情并不具有必须性的内核(并非必不可少)
……
原始粒子细小的波动移动着
既不靠确定地点的空间,也不靠确定的时间。

5. Exordia rerum
  qualia sunt et quam longe distant formae?
万事万物的起源
是什么样子的,而且(它们的)样貌又有多么大的区别?

6.
Ergo longe formae distare debent
principiorum, varios si possunt dare sensus.
因此,原始粒子的样貌应该要(彼此之间)
相去甚远,如果它们能够给出多种不同的触感。

7.
Primordia rerum inter se similia sunt et
infinita sunt, quod distantes sunt
formae finitae
万物(每一种)的原始粒子彼此之间相像并且
是无穷的,因为不同的样貌
是有限的

8.
Hinc quamvis animans ex omnibus una
ossa cruorem venas calorem umorem viscera nervos
habet, sunt distantia longe principia.
由此,尽管所有的每一种动物
都有骨头、血液、血管、热量、体液、血肉和肌肉
(它们)的原始粒子(却)非常不同。

9.
Immutabile enim quiddam superare debet,
因此,某种不可变性(不能更改的本性)应当要占据上风。

10.
quare etiam atque etiam talia vocare debes.
Sunt alii alibi congressus materiai.
Qualis hic est, avido complexu illum tenet aether.
因此,一次又一次地,你应该喊出这些话。
在别的地方,其他物质的堆积也存在。
就和这里一样,天空也用热情的拥抱掌握着那个(世界)

您可能也对以下帖子感兴趣

文章有问题?点此查看未经处理的缓存