查看原文
其他

罗马的盐

石晨叶 古典乱炖 2023-10-15


公元前204年,罗马俩监察官马库斯·李维(Marcus Livius)和盖乌斯·克劳迪乌斯(Gaius Claudius)准备给城市修修房铺铺路,顺便搞一搞之前告过自己的刁民。“他们从每年的供盐里设了新税。以前在罗马和整个意大利,盐都卖1/6阿斯铜币罗马的价格保持不变,在(其他)市场和城镇价格更贵,他们在不同地方都制定了不同的售价。”[1]因为这一恶政,李维得名“盐人”(Salinator)。


谈起盐,老普林尼的天性本身是火凝聚而成,却又和不合,遇之则。它腐蚀一切,而在活体上有止脓收干紧缩的效果,也能让死者免于腐败,遗体甚至能经年累月地保存……”[2]之后,老普林尼悉数了盐的各种特性,除了

所有盐,要么是天然形成的,要么是人造的。每种都有很多方式形成,但根本原理只有两个,要么从液体中析出,要么晒干。塔兰托湖里的水在夏日曝晒下干涸,整个湖变成了盐……所有湖盐都成颗粒不板结成块……另一种盐从海水的泡沫中产生,在水位高时留在海岸和礁石上,所有这种盐从海潮中析出。”[3]除了水,有的山也天然产盐”[4],“在一座阿拉伯城市中,人们用大块的盐建城墙和屋舍,用粘合”[5]。 昔兰尼地区因出产沙盐而驰名,它如此得名,是因为在沙子下发现”[6]。

西西里盐路


而对于“人造盐”,即人工开采的盐,罗马人从神话时代就已开始收集。传说中,萨宾人运盐的道路,成为了后来罗马著名的“盐道”(Via Salaria)。罗马第四任国王安古斯·马奇乌斯统治时, “疆土一直扩展到海边,在台伯河河口,奥斯提亚城得以建立,周围建制盐场”[7]。而地中海各地,到处也都有类似的海盐工场。公元417年,返乡的诗人鲁提里乌斯(Rutilius Claudius Namatianus)被制盐的场景引发哲学深思[8]:

得闲,看看大宅子旁的晒盐场;| 正因此,名为“咸池”的沼泽会被推崇,| 这里,海水倾斜从地上的运河河道进入, | 一小股淡水注入分成多份的盐湖中。| 而每当天狼星带着燃烧的烈焰而来, | 当(沼泽里)水草枯萎,整片大地变得干渴,| 那时,海水被大闸的关闭而囚禁,| 好让干涸的土地把固定的水流硬化。| 天然的晒盐渠接收了炙烤的阿波罗 | 厚重的盐块因夏季的酷热而聚集;| 无异于汹涌的多瑙河因冰块而冻结,| 用坚硬的河流运送大型马车。| 让习惯掂量自然起因的人去思考,| 问问在同一物体上为何作用不同。| 被冰束缚的河流因受到阳光而融化,| 而液态的水因太阳却再次结成了块。


现代晒盐场

盐的品种也分三六九等海盐中,最受推崇的是塞浦路斯盐,来自萨拉米斯。而湖盐中,塔兰托弗里几亚的最佳,卡帕多细亚产,以小方块形式运来的盐,据说和肌肤般晶莹……越是干的盐越咸,而所有盐中,最可口最白的是塔兰托的。除此以外,越是白的盐,越是脆弱易碎”[9]。盐的颜色也五彩缤纷 “孟菲斯的是深红的,阿姆河附近的是红的,琴图里佩的是紫的,在西西里杰拉附近(的盐)如此闪光,以至于能反射图像。”[10]

伊比利亚古代晒盐场遗址


“盐对肠胃有害,除非是用来促进食欲”[11]。盐的医药用途十分广泛,盐可以消毒,特别是治疗眼部感染, “任何一种(盐)混上蜂蜜都对扁桃腺小舌发炎有效”[12]。 “据说,牙齿不会腐蚀变烂,如果这个人每天早上空腹把盐含在舌下,直到溶解”[13]。 “治蛇咬(用盐)混合牛至、蜂蜜和牛膝草”[14]。 “(盐也用于)鳄鱼的咬伤,如此放在醋里拿出的亚麻布上,伤口首先要用亚麻布缠紧”[15]。


作为重要战略资源,罗马对盐的管控也非常严格。公元前508年,草创的罗马共和国受旧王族的攻击,为了调动人民,元老不得不向平民妥协,“而买卖盐的权利,因为过去常常升到高价,全部收归国有,从私人手中剥夺”[16]。到了戴克里先《最高价格法令》中,100第纳尔能买17.5升盐,38公斤盐价值0.66g黄金,按现在金价就是300块钱,目前买个几百斤盐应该没问题。

在古代,盐既不是名贵物资,却也不能铺张浪费。在叙述父辈的简朴生活是,诗人列奥尼达斯说,“那老人有两个大麦饼就很满足了”[17]。国家政治中,盐也成为了犒赏人民的抚恤产品。神话时代,开始采盐的国王安古斯·马奇乌斯就给人民发盐。公元前33年,内战未平,为了搞定罗马人民,奥古斯都阿格里帕“给所有人发和橄榄油”[18]。


除了日常所需,盐也是智慧的象征, “文明的生活不能没有盐,这一元素如此必要,就像智慧溢出时一样,对于人类灵魂极致享受,也称为[19]。《希腊诗选》中,一位信徒致辞[20]:

优德慕斯(Eudemus)把盐罐子献给萨摩色雷斯的诸神,(因为)从中吃了很多普通的盐,他躲过了负债的巨大风暴。他说出祷词,“根据我的祷词,伟大的神,我这被从海中救出的人,把这献上。”


这里的“盐”可能是一语三关,吃盐有智慧优德慕斯逃过一劫,而盐代表的,也可能表示他避免了投资海运,沉船破财。而最后,盐也确实代表。罗马给士兵的“买盐钱”(argentum salarium)逐渐变成薪水salarium,即便现在,英语中对应的“薪水”一词,依旧是“salary”

注释

注1:Livy 29.37.3: vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt. Sextante sal et Romae et per totam Italiam erat; Romae pretio eodem, pluris in foris et conciliabulis et alio alibi pretio praebendum locaverunt.

注2:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.45: salis natura per se ignea est et inimica ignibus, fugiens eos, omnia erodens, corpora vero adstringens, siccans, adligans, defuncta etiam a putrescendi tabe vindicans, ut durent ea per saecula

注3:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.39: sal omnis aut fit aut gignitur, utrumque pluribus modis, sed causa gemina, coacto umore vel siccato…omnis e stagnis sal minutus atque non glaeba est. Aliud genus ex aquis maris sponte gignitur spuma in extremis litoribus ac scopulis relicta. Hic omnis rore densatur.

注4:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.39: sunt et montes nativi salis.

注5:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.39: Arabiae oppido muros domosque massis salis faciunt aqua feruminantes.

注6:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.39: Cyrenaici tractus nobilitantur hammoniaco et ipso, quia sub harenis inveniatur, appelato.

注7:Livy 1.33.9: usque ad mare imperium prolatum et in ore Tiberius Ostia urbs condita, salinae circa factae.

注8:Rutilius Claudius Namatianus De reditu suo: subiectas villae vacat adspectare salinas; | namque hoc censetur nomine salsa palus, | qua mare terrenis declive canalibus intrat | multifidosque lacus parvula fossa rigat. | ast ubi flagrantes admovit Sirius ignes, | cum pallent herbae, cum sitit omnis ager, | tum cataractarum claustris excluditur aequor, | ut fixos latices torrida duret humus. | concipiunt acrem nativa coagula Phoebum | et gravis aestivo crusta calore coit; | haud aliter quam cum glacie riget horridus Hister | grandiaque adstricto flumine plaustra vehit. | rimetur solitus naturae expendere causas | inque pari dispar fomite quaerat opus: | vincta fluenta gelu concepto sole liquescunt, | et rursus liquidae sole gelantur aquae.

注9:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.41: marinorum maxume laudatur Cyprius a Salamine, at e stagnis Tarentinus ac Phrygius……e Cappadocia qui in laterculis adfertur, cutis nitorem dicitur facere. magis tamen extendit is, quem citium appellavimus, itaque a partu ventrem eo cum melanthio inlinunt. salsissimus sal qui siccissimus, suavissimus omnium Tarentinus atque candidissimus, set de cetero fragilis qui maxime candidus

注10:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.41: rubet Memphi, rufus est circa Oxum, Centuripis purpureus, circa Gelam in eadem Sicilia tanti splendoris, ut imaginem recipiat.

注11:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.45: stomacho tantum inutilis, praeterquam ad excitandam aviditatem.

注12:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.45: tonsillis et uvis cum melle prodest quicumque.

注13:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.45: aiunt dentes non erodi nec putrescere, si quis cotidie mane ieiunus salem contineat sub lingua, donec liquescat.

注14:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.45: adversus serpentium morsus cum origano, melle, hysopo

注15:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.45: crocodilorum morsibus ex aceto in linteolis ita, ut battuerentur ante his ulcera

注16:Livy 2.9.6: salis quoque vendendi arbitrium, quia impenso pretio venibat, in publicum omne sumptum, ademptum privatis

注17:Greek Anthology 6.302 l.3: αὐτάρκης ὁ πρέσβυς ἔχων ἅλα καὶ δύο κρῖμνα

注18:Cassius Dio 49.43.2-3: καὶ ἔλαιον καὶ ἅλας πᾶσι διέδωκε

注19:Pliny the Elder, Naturalis Historia 31.41: vita humanior sine sale non quit degere, adeoque necessarium elementum est, uti transierit intellectus ad voluptates animi quoque eximias sales appellantur.

注20:Greek Anthology 6.303: τὴν ἁλίην Εὔδημος, ἀφ᾽ ἧς ἅλα λιτὸν ἐπέσθων | χειμῶνας μεγάλους ἐξέφυγεν δανέων, | θῆκε θεοῖς Σαμόθρᾳξι, λέγων ὅτι τήνδε, κατ᾽ εὐχήν, | ὦ μεγάλοι, σωθεὶς ἐξ ἁλός, ὧδ᾽ ἔθετο.

您可能也对以下帖子感兴趣

文章有问题?点此查看未经处理的缓存